OSMANTHUS
Fa. C. Esveld
Cor van Gelderen
Rijneveld 72
2771 XS Boskoop
Wilt u meer weten over onze collectie(s) of de collectie(s) bezoeken, neem dan contact op!
0172-213289
info@esveld.nl
www.esveld.nl
Osmanthus – Schijnhulst
Oleaceaea – Olijffamilie
De Nederlandse naam schijnhulst is wat verwarrend, want deze wintergroene struiken of zelfs kleine bomen hebben niets van doen met hulst. Vrijwel alle twintigtal soorten hebben licht tot sterk geurende witte bloemetjes, slechts een paar cultivars van Osmanthus fragrans hebben een afwijkende bloemkleur. Veruit de meeste soorten zijn Aziatisch, maar een enkeling is Noord-Amerikaans. De meerderheid van de soorten is voldoende winterhard in ons klimaat, al zijn er enkele uitzonderingen. Osmanthus fragrans kan ook gebruikt worden als theeplant, de geurige thee heeft een fijn aroma.
Naam en familie
De wetenschappelijke naam van dit geslacht verwijst naar de opmerkelijke welriekendheid van de kleine bloemen. De Nederlandse naam benoemt de soms bedrieglijke uiterlijke overeenkomst met de niet verwante Ilex of hulst. Zelfs het verdwijnen van de bladtanden bij volgroeide exemplaren hebben ze gemeen. Maar ze zijn goed te onderscheiden, want bij Osmanthus staan de bladeren niet verspreid maar altijd precies tegenover elkaar.
Osmanthus maakt deel uit van de Olijffamilie of Oleaceae. De leden zijn verwant omdat ze dezelfde voorouder delen en omdat hun bloemen dezelfde kenmerken hebben: 4 kelkbladen en 4 meestal onderling verbonden kroonbladen, 2 met de kroonbladen verklonken meeldraden en een tweehokkig vruchtbeginsel met in elke kamer 2 zaadknoppen. Osmanthus staat het dichtst bij de echte olijf Olea europaea en de vruchten lijken ook op een olijf, maar de bloemen doen vooral denken aan die van sering, jasmijn en liguster.
Naam en familie
De wetenschappelijke naam van dit geslacht verwijst naar de opmerkelijke welriekendheid van de kleine bloemen. De Nederlandse naam benoemt de soms bedrieglijke uiterlijke overeenkomst met de niet verwante Ilex of hulst. Zelfs het verdwijnen van de bladtanden bij volgroeide exemplaren hebben ze gemeen. Maar ze zijn goed te onderscheiden, want bij Osmanthus staan de bladeren niet verspreid maar altijd precies tegenover elkaar.
Osmanthus maakt deel uit van de Olijffamilie of Oleaceae. De leden zijn verwant omdat ze dezelfde voorouder delen en omdat hun bloemen dezelfde kenmerken hebben: 4 kelkbladen en 4 meestal onderling verbonden kroonbladen, 2 met de kroonbladen verklonken meeldraden en een tweehokkig vruchtbeginsel met in elke kamer 2 zaadknoppen. Osmanthus staat het dichtst bij de echte olijf Olea europaea en de vruchten lijken ook op een olijf, maar de bloemen doen vooral denken aan die van sering, jasmijn en liguster.
Kenmerken
De ongeveer 30 heesters of kleine bomen zijn wintergroen en de bladeren zijn zo stug als leer en vaak gezaagd of scherp getand. De kleine bloemen zijn meestal wit en staan in bundels in de bladdoksels, ze geuren matig tot overweldigend tropisch zoet. De blauwzwarte vruchten van 1-1,5 cm. zijn vlezig, maar ze ontwikkelen zich in onze gematigde streken vaak niet of nauwelijks.
Verspreidingsgebied
De meeste soorten leven in wintergroen bos in het zuidoosten van Azië, van Pakistan, India, Nepal en Bhutan, Tibet en het zuiden van China tot in Japan en Taiwan, maar vinden ook domicilie in zuidelijker gelegen tropische landen van Indochina. Enkele soorten komen uitsluitend voor ten oosten van Australië in de uitzonderlijke, voor ijstijden gespaard gebleven natuur op de eilanden van Nieuw-Caledonië, dat deel uitmaakt van Melanesië.
De verweesde soort Osmanthus americanus leeft in het zuiden van de VS en in de bergen van Mexico en moet er terechtkomen zijn in een lang vervlogen geologisch tijdperk. Het afgezonderd bestaan van Osmanthus decorus in de grensstreek van Turkije en Georgië is mogelijk veroorzaakt door het opdringen van ijstijden tegen de bergketens, die zich van oost naar west vrijwel ononderbroken uitstrekken over het Euraziatisch continent, van de Pyreneeën tot en met de Himalaya. Men vermoedt dat alle Osmanthus ten noorden van deze bergketens door de kou kan zijn bezweken en dat zo de verbinding tussen deze soort en het kerngebied in Zuidoost-Azië verloren kan zijn gegaan.
In cultuur
Een beperkt aantal soorten is voldoende winterhard voor onze gematigde streken. Ze worden aangeplant om hun heerlijke bloemengeur en wintergroen blad en enkele soorten met kleine bladeren zijn geschikt als blokhaag. Maar in de subtropen en tropen gaat alle aandacht uit naar de geurkracht van de soort Osmanthus fragrans. Die is alom aanwezig in lanen, parken en tuinen en maakt zoveel indruk met zijn overheersende zoete bloemengeur dat men er festivals omheen organiseert. Zijn bloemen gaan vers of gedroogd in thee en andere dranken en worden toegevoegd aan allerlei baksels, gerechten en nagerechten. Elk aspect van de soort wordt ontrafeld, zelfs de chemische samenstelling van de bladeren en hij is in alle varianten zo gewild, dat in China kosten nog moeite worden gespaard om oude exemplaren in de natuur of op boerenerven uit te gegraven en voor een kapitaal te verhuizen naar de tuinen van gefortuneerde stedelingen.
De collectie
In de collectie zijn met name de soorten, variëteiten en cultivars te vinden die ons klimaat goed of behoorlijk verdragen. De beste soorten voor de tuin zijn de eveneens sterk welriekende Osmanthus delavayi en de hybride Osmanthus x burkwoodii en de (bontbladige) cultuurvariëteiten van de iets minder aromatische heester Osmanthus heterophyllus. De exceptionele O. fragrans ontbreekt niet, maar dit gewas is helaas weinig gesteld op ons gematigde zeeklimaat. Hij is gevoelig voor vorst en verlangt voor een goede bloei ook nog een combinatie van koele nachten en tropische dagen.
NAAM
1. Osmanthus americanus
2. Osmanthus armatus
3. Osmanthus x burkwoodii
4. Osmanthus decorus
5. Osmanthus decorus ‘Angustifolius’
6. Osmanthus delavayi
7. Osmanthus delavayi ‘Latifolius’
8. Osmanthus delavayi × suavis
9. Osmanthus x fortunei
10. Osmanthus x fortunei ‘San Jose’
11. Osmanthus x fortunei ‘Variegatus’
12. Osmanthus x fortunei ‘Yokoi’
13. Osmanthus fragrans
14. Osmanthus fragrans var. aurantiacus
15. Osmanthus fragrans ‘Nanking Beauty’
16. Osmanthus fragrans ‘Variegata’
17. Osmanthus heterophyllus ‘Allgold’
18. Osmanthus heterophyllus ‘Aureomarginatus’
19. Osmanthus heterophyllus ‘Goshiki’
20. Osmanthus heterophyllus ‘Gulftide’
21. Osmanthus heterophyllus ‘Kembu’
22. Osmanthus heterophyllus ‘Myrtifolius’
23. Osmanthus heterophyllus ‘Ogon’
24. Osmanthus heterophyllus ‘Purpureus’
25. Osmanthus heterophyllus ‘Rotundifolius’
26. Osmanthus heterophyllus ‘Sasaba’
27. Osmanthus heterophyllus ‘Variegatus’
28. Osmanthus macrophyllus
29. Osmanthus marginatus
30. Osmanthus rigidus
31. Osmanthus serrulatus
32. Osmanthus suavis
33. Osmanthus yunnanensis
1. Osmanthus americanus
Deze wintergroene struik is de enige Osmanthus op het westelijk halfrond en lijkt
verdwaald. Tussen zijn stugge bladeren verschijnen bundels met kleine witte
bloemen. Ze verspreiden in de lente een krachtig zoet aroma van abrikoos of
perzik met een ondertoon van hout. De steenvruchten zijn blauwzwart.
Hij groeit in gemengd bos en in struikgewas op rivieroevers en nabij moerassen
in het zuidoosten van de VS. Hij is vaak in het gezelschap van zaagpalm, blauwe
bes, Amerikaanse hulst en persimoen en kan daar tot een kleine boom uit-
groeien. De soort is ook inheems in de bergen van Mexico, waar een gematigd
klimaat heerst. In ons koudere land beperkt hij zich tot een omvang van hooguit
5 meter. Mexico, VS.
Het gewas heet ook wel Devilwood omdat het hout hard en hecht is en daardoor
moeilijk te bewerken, maar vanwege de fijne structuur is het heel geschikt voor
draaiwerk en men maakt er knoppen van voor kasten en laden.
